طراحی ره باغ حرم مطهر حضرت رضا (ع) با رویکرد کیفیت بخشی به قلمرو عمومی

پیاده روی در گذشته به عنوان اصلی ترین الگوی جابه جایی مردم به حساب می آمد که با تسلط اتومبیل ها بر شهر، رفته رفته کم رنگ شد. در چند دهه اخیر در پی تاثیرات منفی این رویکرد، مسئله پیاده مداری به عنوان موضوعی مطرح شد که برای نیل به شهر مطلوب امری ضروری به نظر می رسد. پیاده راه ها پاسخ مناسبی برای حل این معضل اند تا بتوان شهری متعادل و انسان مدار را به وجودآورد و به احیای نقش انسان پیاده پرداخت. زیارت نیز به عنوان یک فرآیند اجتماعی که قدمتی به اندازه فرهنگ دینی دارد، ارتباطی نزدیک با مکان های مذهبی داشته و وسیله ای برای رسیدن به آرامش تلقی می شود. حرم مطهر حضرت رضا(ع) هم به عنوان یکی از مقاصد عمده سفرهای زیارتی در ایران، گرانیگاه امر زیارت در کشور به شمارمی آید و ورود حجم بالای مسافران باعث شده است که نیاز به خدمات رفاهی به زائران در شهر مشهد و به خصوص بافت پیرامونی حرم مطهر دوچندان شود. فضایی مناسب و درخور که واجد کیفیات طراحی شهری باشد. کیفیاتی که متناسب با حال و هوای نظام ارزشی حاکم بر فضای زیارتی است. کیفیاتی همچون سرزندگی، انعطاف پذیری، خوانایی، اختلاط کاربری ، مراودات اجتماعی، حس مکان، مقیاس انسانی، تنوع، پایداری و بسیاری دیگر، که موجبات فراهم نمودن یک فضای شهری زیارتی پیاده محور را فراهم می آورد. اما آنچه در این پژوهش مورد کنکاش قرارمی گیرد، طراحی پیاده راه منتهی به حرم مطهر حضرت رضا(ع) موسوم به ره باغ با رویکرد کیفیت بخشی به قلمروعمومی است. ره باغ رضوان، محدوده ای است که شامل قدیمی ترین محلات شهر مشهد بوده و در محل قدیمی باغ رضوان قرارگرفته است. باغی که دربرگیرنده یکی از مهم ترین گورستان های شهر است و در سال های اخیر به واسطه طرح توسعه حریم حرم حضرت رضا(ع) تخریب شده است. در این مطالعه، از یک طرف به بررسی مفهوم پیاده راه، نکات و ویژگی ها و عناصر کیفیت بخش به آن، پرداخته می شود و از سوی دیگر عملیاتی کردن طراحی فضای شهری مناسب زیارت و طی طریق برای رسیدن به بارگاه رضوی مطرح می شود. برای نیل به این هدف، با بهره گیری از نمونه های مشابه داخلی و خارجی به استخراج و تدقیق نتایج مطلوب آنها پرداخته شده و این نتایج در طراحی مورداستفاده قرارگرفته است. در پایان نیز با جمع بندی مطالب حاصل از گردآوری داده ها، به تحلیل و تدوین بیانیه چشم انداز پرداخته و در ادامه طراحی مفهومی با توجه به اهداف، راهبردها و سیاست ها انجام شده است. در نهایت نیز تدوین چهارچوب طراحی شهری، ارائه ضوابط و معیارها و الگوی طراحی سه بعدی ره باغ رضوان انجام پذیرفته است.